Bảo đảm an toàn bức xạ, an ninh nguồn phóng xạ trong ứng dụng phục vụ đời sống

Ứng dụng năng lượng nguyên tử tại nhiều lĩnh vực hiện nay đã thể hiện rõ những ưu việt trong phát triển kinh tế - xã hội, song việc sử dụng loại năng lượng này cũng tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn bức xạ, gây hại đối với môi trường và sức khỏe con người nếu không tuân thủ đầy đủ các quy định, khuyến cáo. Để chủ động bảo đảm an toàn bức xạ, Sở Khoa học và Công nghệ (KH và CN) đẩy mạnh giải pháp đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ứng phó với các sự cố bức xạ, hạt nhân và tăng cường quản lý về an toàn bức xạ tại cơ sở.

Chụp X-quang tim phổi tại Bệnh xá Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh.

Theo các chuyên gia ngành năng lượng, tùy vào cường độ năng lượng của tia bức xạ, thời gian phơi nhiễm và khoảng cách với nguồn phóng xạ mà mức độ ảnh hưởng của tia X sẽ khác nhau đối với sức khỏe con người. Các trường hợp bệnh nhân chụp X-quang, chụp CT nếu có lượng bức xạ vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây nên tình trạng nhiễm độc phóng xạ với các biểu hiện như chóng mặt, buồn nôn, sốt, tiêu chảy, tụt huyết áp…; trường hợp nặng có thể gây tử vong hoặc mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Sự cố bức xạ, hạt nhân trong công nghiệp có thể gây ra tình trạng ô nhiễm phóng xạ, hủy hoại môi trường, ảnh hưởng to lớn về tài sản, quá trình hoạt động, sản xuất.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 74 cơ sở hoạt động có sử dụng thiết bị bức xạ và nguồn phóng xạ. Trong đó có 58 đơn vị y tế sử dụng thiết bị chụp X-quang, đơn vị sử dụng ít nhất là 1 thiết bị, đơn vị sử dụng nhiều nhất là 10 thiết bị. Có 13 đơn vị sử dụng nguồn phóng xạ đi kèm máy huỳnh quang phổ kế để xác định hàm lượng vàng. Đối với các thiết bị bức xạ khác, có 3 đơn vị sử dụng 4 máy phát tia X gồm 1 thiết bị đo độ dày, 1 thiết bị chụp ảnh công nghiệp, 2 thiết bị kiểm tra khác. Thời gian qua, Sở KH và CN đã tuyên truyền, hướng dẫn đăng ký, khai báo lập hồ sơ; tổ chức thẩm định hồ sơ xin cấp giấy phép hoạt động của các cơ sở. Đồng thời, phối hợp tổ chức tập huấn các nội dung liên quan đến sử dụng an toàn thiết bị bức xạ cho người phụ trách an toàn, cán bộ kỹ thuật bức xạ trong các ngành y tế, công nghiệp như: khái niệm về bức xạ ion hóa, tương tác của bức xạ với vật chất; hiệu ứng sinh học của bức xạ, bảo vệ chống chiếu xạ ngoài, ghi đo bức xạ; hệ thống các quy định pháp luật về đảm bảo an toàn bức xạ; kiểm soát chiếu xạ nghề nghiệp… 6 tháng đầu năm 2022, Sở KH và CN đã cấp 8 giấy phép sử dụng thiết bị X-quang, trong đó cấp mới 5 hồ sơ đề nghị cấp phép sử dụng thiết bị X-quang trong lĩnh vực y tế, gia hạn 3 giấy phép; cấp 5 chứng chỉ cho nhân viên bức xạ. Qua đó, giúp các tổ chức, cá nhân đang sử dụng thiết bị bức xạ hiểu rõ và có ý thức trách nhiệm chấp hành nghiêm quy định về việc bảo đảm an toàn bức xạ trong quá trình sử dụng cũng như phối hợp nâng cao nhận thức cho cộng đồng, tăng cường công tác đảm bảo an toàn bức xạ và hạt nhân trên địa bàn.

Thực hiện kế hoạch thanh tra chuyên đề về việc chấp hành Luật Năng lượng nguyên tử, Luật Đo lường, trong tháng 3 và tháng 4-2022, Sở KH và CN đã thành lập Đoàn tiến hành thanh tra 11 đơn vị gồm: 8 đơn vị y tế sử dụng 12 thiết bị bức xạ và 3 đơn vị kinh doanh sử dụng 3 nguồn phóng xạ. Qua thanh tra cho thấy, các đơn vị đã thực hiện việc khai báo, cấp phép tiến hành công việc bức xạ, 100% thiết bị bức xạ và nguồn phóng xạ đã được cơ quan có thẩm quyền cấp “Giấy phép tiến hành công việc bức xạ”, sử dụng đúng mục đích theo giấy phép đã được cấp. Đảm bảo an toàn trong quá trình hoạt động của cơ sở bức xạ. Người đứng đầu cơ sở bức xạ, người phụ trách an toàn bức xạ có ý thức hơn trong việc chấp hành các quy định của Luật Năng lượng nguyên tử trong quá trình hoạt động, đặc biệt là việc chấp hành các quy định về an toàn bức xạ đối với thiết bị, nhân viên làm công việc bức xạ và công chúng. Bên cạnh đó, vẫn còn những tồn tại ở một số đơn vị như: nơi đặt thiết bị niêm yết chưa đầy đủ biển báo, đèn cảnh báo, nội quy an toàn bức xạ; chưa có khóa phòng đặt thiết bị bức xạ; thực hiện khám sức khỏe cho nhân viên bức xạ chưa đảm bảo đúng theo định kỳ (6 tháng/lần); đánh giá liều chiếu xạ cá nhân chưa đúng định kỳ (3 tháng/lần); lưu giữ các hồ sơ về an toàn bức xạ chưa đầy đủ hoặc chưa đúng theo quy định. Đoàn thanh tra của Sở KH và CN đã yêu cầu các đơn vị, cơ sở có thiếu sót đã được chỉ ra phải khắc phục. Cụ thể như: Phòng khám Đa khoa SARA Phú Nhai (Xuân Trường) phải thực hiện đánh giá liều chiếu xạ cá nhân theo đúng định kỳ; Phòng khám Đa khoa Trí Đức (thành phố Nam Định) cần lập và lưu giữ hồ sơ khám sức khỏe của nhân viên bức xạ theo quy định; Công ty TNHH vàng bạc Phúc Thành (thành phố Nam Định) lập và lưu giữ hồ sơ khám sức khỏe của nhân viên bức xạ, hồ sơ đánh giá liều chiếu xạ cá nhân, nhật ký vận hành theo quy định, trang bị khóa cửa cho phòng đặt nguồn phóng xạ; các đơn vị Bệnh viện Đa khoa Ngọc Bích, Phòng khám Đa khoa Minh Đức (thành phố Nam Định), Phòng khám Đa khoa Trường Phúc (Hải Hậu) lập và lưu giữ hồ sơ khám sức khỏe của nhân viên bức xạ; hồ sơ đánh giá liều chiếu xạ cá nhân theo quy định; Doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Kim Đào (Xuân Trường) phải niêm yết nội quy an toàn bức xạ, quy trình vận hành thiết bị bức xạ tại nơi đặt thiết bị, đánh giá liều chiếu xạ cá nhân, khám sức khỏe định kỳ cho nhân viên bức xạ theo quy định… Sở KH và CN cũng yêu cầu Phòng Quản lý chuyên ngành, Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng tiếp tục tham mưu tổ chức đào tạo, tập huấn kiến thức, tuyên truyền các văn bản mới ban hành về an toàn bức xạ, đo lường cho các đơn vị có sử dụng thiết bị bức xạ, nguồn phóng xạ và phương tiện đo nhóm 2 để nâng cao hơn nữa ý thức chấp hành pháp luật của các đơn vị trong quá trình hoạt động.

Thời gian tới Sở KH và CN tiếp tục tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, thẩm định hồ sơ xin cấp mới cũng như gia hạn các giấy phép sử dụng thiết bị X-quang cho các cơ sở. Tăng cường phối hợp với các ngành chức năng trong việc thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm để đảm bảo việc người vận hành, sử dụng các thiết bị nguồn phóng xạ đúng quy định. Đẩy mạnh việc đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ quản lý Nhà nước về an toàn bức xạ đảm bảo phục vụ tốt hoạt động nghiệp vụ. Tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền về lĩnh vực năng lượng nguyên tử nhằm nâng cao kiến thức, trình độ và kỹ năng ứng phó sự cố bức xạ an toàn cho cộng đồng./.

baonamdinh.com.vn